این روزها و بخصوص در ایام تعطیلات، سادهترین کار سرگرم شدن با برنامههای تلویزیون است. کودکان نیز فرصتی فوقالعاده پیدا میکنند و ترجیح میدهند، اکثر ساعات روز را جلوی تلویزیون یا رایانه نشسته و برنامههای مختلف را تماشا کنند.
البته دقت داشته باشید که تماشای تلویزیون همیشه اثری منفی نداشته و جنبههای مثبتی نیز در بردارد. به واقع شیوه استفاده از آن است که موجب منفی یا مثبت شدن اثراتش میشود.
دکتر فیروزه ساجدی، متخصص کودکان در اینباره به «جامجم» میگوید: «برنامههای آموزشی تلویزیون یا رایانه با بهبود مهارتهایی همچون خواندن، حل مساله، ریاضیات و افزایش خلاقیت در کودکان میتوانند تاثیراتی مثبت بر زندگی آنها داشته باشند. همچنین بچهها میتوانند با استفاده درست از تلویزیون و رایانه، دانش خود را درباره جهان پیرامون افزایش دهند.»
اثرات منفی تماشای تلویزیون و بازیهای رایانهای
وی با اشاره به اثرات منفی تماشای تلویزیون و برخی بازیهای رایانهای میافزاید: «تماشای فیلمهای خشن باعث ایجاد رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان میشود. همچنین تماشای این گونه فیلمها میتواند منجر به کاهش حساسیت کودک نسبت به خشونت شده و موجب درک نادرست او از جهان پیرامون ـ به عنوان محلی خطرناک و ناامن ـ بشود.»
به گفته دکتر ساجدی، تماشای این گونه فیلمها به تنهایی باعث بروز رفتارهای خشونتآمیز در کودک نمیشود و علل دیگری همچون فقر، بیکاری و اعتیاد در خانواده و همچنین اختلال عملکرد خانواده نیز در بروز چنین مشکلاتی موثر هستند.
این دانشیار دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی یادآور میشود: «دیدن فیلمهای نامناسب و تبلیغ استفاده از سیگار در آنها، کودک را به استفاده از این مواد سوق داده و منجر به مشکلاتی میشود.»
دکتر ساجدی میگوید: «اختلالات خواب از مشکلاتی است که بخصوص در مورد شیرخواران و نوپایانی که زیاد تلویزیون تماشا میکنند، مطرح میشود. این مشکل میان این گروه سنی، بر رشد و تکامل کودک و حتی سیستم ایمنی او نیز تاثیر میگذارد.
ذکر این نکته نیز لازم است که تماشای تلویزیون به دلیل کاهش تمرکز کودک در خانه و مدرسه میتواند موجب افت تحصیلی او نیز بشود.»
چگونگی برخورد صحیح با مشکل
دکتر ساجدی در مورد نحوه رویارویی با این مشکل توضیح میدهد: «با توجه به مدت زمان تماشای تلویزیون یا استفاده از رایانه و محتوای آنها، والدین باید نظارت دقیقی بر چگونگی استفاده کودکان داشته باشند. لازم است دقت کنید که مدت زمان تماشای تلویزیون یا استفاده از رایانه برای کودکان حداکثر ۲ ساعت در روز است.»
وی میافزاید: «محتوای فیلمی که کودک میبیند یا بازیای که انجام میدهد نیز باید توسط والدین ارزیابی شود. آنها همچنین میتوانند در مورد واقعیتها و مسائل غیرواقعی فیلم و بازی با کودک صحبت کنند.»
این دانشیار دانشگاه با اشاره به اهمیت فعالیتها و سرگرمیهایی به غیر از تماشای تلویزیون میگوید: «فراهم کردن سرگرمیهایی همراه با فعالیت و تحرک بدنی برای کودکان مناسبتر است. بنابراین بهتر است زمانهای آزاد را بیشتر از تماشای تلویزیون، به فعالیتهایی نظیر ورزش و رفتن به پارک اختصاص دهید. همچنین میتوانید سرگرمیهای دیگری همچون خواندن کتاب و بازیهای فکری، برای کودک فراهم کنید که البته خیلی بهتر است اگر پدر یا مادر نیز در انجام این کارها با کودک مشارکت و همراهی داشته باشند».
دکتر ساجدی در ادامه به راهکارهای دیگری هم اشاره کرده و میگوید: «برای رسیدن به این هدف، نباید در اتاق خواب کودک تلویزیون قرار داد. همچنین هنگام غذا خوردن نیز کودک نباید مشغول تماشای تلویزیون باشد و نکته مهمتر این است که نباید از تلویزیون به عنوان پرستار کودک استفاده شود.»
بنابراین بهتر است با کمی دقت و توجه بیشتر، به کودکان بیاموزیم که از تلویزیون و رایانه بهتر استفاده کنند.
همچنین پزشکان متخصص معتقدند تماشای افراطی تلویزیون و بازی های رایانه ای، کودکان را چاق و بیتحرک می کند که این مساله در آینده سلامتی آنها را به مخاطره می اندازد.
بنابراین شایسته است ساعات تماشای تلویزیون از سوی کودکان را مدیریت کنیم و از افراط و تفریط در این زمینه بپر هیزیم .