یك شركت مهندسی آلمانی كه در كار طراحی تجهیزات پزشكی بود، چند وقت قبل برای طراحی دستگاه قند خون بررسیای انجام داده بود كه كسانی كه از خانه برای كار خارج میشوند اگر بفهمند چیزی مانند كیف پول، كارت شناسایی، تلفنهمراه یا وسیله شخصی دیگری را جا گذاشتهاند چند درصد احتمال دارد كه برای برداشتن آن به خانه بازگردند؛ جوابها متنوع بود اما تقریبا بیشتر افراد (حدود 90 درصد آنها) گفته بودند كه برای برداشتن تلفنهمراه حتما به خانه بازمیگردند، به همین دلیل این شركت دستگاهی برای سنجش قندخون طراحی كرده كه به موبایل وصل میشد. نكتهای كه برای مهندسان این شركت جالب بود، میزان وابستگی افراد به گوشی تلفن همراهشان بود. این ماجرا را برای خودتان در نظر بگیرید و فكر كنید، چندبار پیش آمده كه هراسان كیفتان یا جیبتان را چك كنید تا ببینید كه آیا گوشیتان همراهتان هست یا نه؟ چه فكری میكنید اگر به شما گفته شود این حالت ممكن است مثل یك بیماری شبیه ترس از ارتفاع یا ترس از محیط بسته باشد؟
این یك بیماری است
میزان علاقهمندی و وابستگی به تلفن همراه آنقدر شایع شده است كه خود زمینه تحقیقات دیگری شد. نخستینبار روانشناسان انگلیسی واژه «نوموفوبیا» را در یك مقاله معرفی كردند كه خلاصه شده فوبیایی به نام ترس از نداشتن موبایل بود. در جریان این تحقیق مشخص شد، بسیاری از افرادیكه به موبایلشان وابسته میشوند یا مدت زیادی را به استفاده از این وسیله اختصاص میدهند همیشه یك هراس یا اضطراب در مورد از دستدادن و گمشدن گوشیشان و گم شدن، تمامشدن شارژ باتری آن یا به پایان رسیدن اعتبارش دارند. عده زیادی از این افراد علت اضطرابشان را به قطعشدن ارتباطشان با اطرافیان یا مسائل كاری ربط میدادند تحقیقات نشان داد، این اضطراب بسیار بیشتر و غیرطبیعیتر از دلیلی است كه آنها عنوان میكنند. میزان هورمونهایی كه در جریان این استرس در آنها ایجاد میشد، چیزی نزدیك به فوبیا یا هراس از دندانپزشكی یا ترس و اضطراب روز ازدواج بود. تپش قلب، عرق سرد، استرس و از دستدادن كنترل احساسی یكی از علائمی است كه ممكن است در اثر این فوبیا برای فرد بهوجود بیاید.
اعتیاد با یك گوشی كوچك
اعتیاد به تلفن همراه، پدیدهای است كه اكنون جای خود را به این هراس و ترس داده است كه میتواند حتی بقیه زمانهایی كه از گوشی همراه استفاده نمیكنید هم زندگی روزمرهتان را تحتتاثیر قرار دهد.آخرین تحقیقی كه در این زمینه انجام شد نشان داد، بهطور متوسط 66درصد از مردم با درجات مختلف به این هراس دچارند. نوموفوبیا در بین خانمها و افراد جوان بیشتر دیده میشود. این فوبیا بیش از آنكه یك بیماری هراسی باشد، چیزی شبیه یك وسواس است. بنابر تحقیقات شركتهای سازنده تلفن همراه گفته میشود، این بیماری در بین جمعیت استفادهكننده از این وسیله در حال افزایش است. گفته میشود كه این افراد بهطور متوسط در روز بیش از 34 بار گوشی تلفنشان را بدون اینكه زنگ بخورد یا بدون اینكه قصد تماس با جایی را داشته باشند، چك میكنند. نوموفوبیا، در بین كسانی كه زمینه بیماریهای وسواسی را دارند شیوع بیشتری دارد. هراس و ترس از دستدادن گوشی یا گمكردن آن در موارد شدید ممكن است نیاز به مشاوره داشته باشد.
فكر كنید گوشیتان را گم كردهاید
روش اصلی درمان این فوبیا مانند بیشتر فوبیاهای دیگر، روش حساسیتزدایی یا مواجهه است. ابتدا به فرد گفته میشود به این فكر كند كه گوشی تلفنش را گم كرده است و سعی كند در ذهن خودش با این مسئله كنار بیاید. بهتدریج به فرد گفته میشود كه واقعا این تصور را عملی كند و گوشی تلفنش را برای مدتی از خود دور كند. به تدریج و با خاموشكردن گوشی برای مدت طولانی و زندگیكردن بدون موبایل بهمدت چند هفته فرد میتواند از شدت این بیماری هراس كم كند. اگرچه در چند روز اول ممكن است كمی برای فرد این حالت سخت باشد اما بعد از مدتی فقط نداشتن گوشی همراه و همان اعتیاد فرد به موبایل ممكن است باعث مشكل برای او شود اما اضطراب، هراس و نگرانی كه تا قبل از آن و با داشتن موبایل ناگهان برای فرد بهوجود میآمد از بین میرود. برای كسانی هم كه حاضر نیستند گوشی خود را از دست بدهند یا بدون موبایل زندگی كنند، توصیه میشود، بهطور منظم چند ساعت از روز گوشیشان را خاموش كنند و بههیچوجه شب به همراه گوشی تلفن به خواب نروند. به این افراد توصیه میشود كه برای ارتباط با اطرافیانشان از روشهای دیگر هم در كنار موبایل استفاده كنند تا میزان استرسشان از گمكردن موبایل و از دست دادن ارتباطشان با دیگران كم شود.
لرزههای دروغین، زنگهای بیصدا
بیماریهای روانی مربوط به موبایل فقط نوموفوبیا نیست. از مدتها قبل و فقط كمی بعد از گستردهترشدن گوشیهای دارای لرزه، یك توهم دیگر هم به انواع توهمات موجود در دنیا اضافه شد: «توهم احساس لرزش ویبره موبایل.» علاوه بر این توهم، توهم شنیدن صدای زنگ موبایل هم از وسواسهای ذهنی بود كه با اختراع تلفنهای همراه ایجاد شد. توهم شنیدن صدای زنگ موبایل بیشتر زمانی بهوجود میآید كه سروصدای محیط بیرونی زیادتر از حد معمول است. هنگام گوشكردن آهنگ، دیدن تلویزیون یا حتی هنگام گرفتن دوش در حمام از زمانهایی است كه توهم شنیدن صدای زنگ موبایل بهوجود میآید. درباره توهم احساس ویبره موبایل اما داستان كمی فرق میكند. این توهم فقط علت روانی ندارد. گفته میشود كه تماسهای كوچك لباس یا هرچیز دیگری با بدن در قسمتی كه معمولا موبایل قرار دارد، سیگنالهای عصبی خاصی را به مغز میفرستند كه به اشتباه لرزش موبایل تلقی میشوند. عدهای از متخصصان مغز و اعصاب هم عقیده دارند، این پیامهای عصبی اشتباهی كه تولید میشوند به دلیل امواجی هستند كه در اطراف گوشیهای تلفنهمراه وجود دارد، در واقع چیزی شبیه همان نویزی كه از نزدیككردن گوشیهای تلفن همراه به بلندگوی ضبط یا تلویزیون ایجاد میشود اما بهطور كلی علت توهم لرزش موبایل را علتی مغزی و روانی میدانند كه مغز یا بهدلیل انتظار دریافت یك تماس تلفنی یا بهدلیل پیامهای عصبی اشتباهی كه میرسد احساس میكند كه گوشی تلفن همراه در جیب شما در حال لرزش است. هیچكدام از این دو توهم فوق درمان خاصی ندارند و البته چندان حالت آزاردهندهای هم نیستند.